Historia Polski uczczona podczas wizyty delegacji Senatu na Litwie

Wicemarszałek Maria Koc i senator Waldemar Kraska od 30 kwietnia do 2 maja 2016 r. przebywali w Wilnie, gdzie wzięli udział obchodach Dnia Polonii i Polaków za Granicą na Litwie i 225. rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 maja, a także z okazji 1050. rocznicy chrztu Polski.

Wileńskie uroczystości, których głównym organizatorem był Związek Polaków na Litwie, zbiegły się również w czasie z 25. rocznicą wznowienia stosunków dyplomatycznych między Republiką Litewską i Polską. Na obchody tej rocznicy delegację Senatu zaprosiła przewodnicząca Sejmu Republiki Litewskiej Loreta Graužinienè.

„Polska mniejszość narodowa jest bardzo silna na Litwie i chciałabym życzyć, aby spełniły się wszystkie plany i zamierzenia w działalności społecznej i politycznej. (…) Jesteśmy z Państwem zawsze. Całym sercem i duszą jesteśmy z naszymi rodakami poza granicami macierzy” – podkreśliła wicemarszałek Maria Koc, składając życzenia z okazji Dnia Polonii i Polaków za Granicą naszym rodakom na Litwie. Uroczystości rozpoczęły się 30 kwietnia 2016 r. na placu Niepodległości, przy litewskim parlamencie, skąd Polacy i Litwini przeszli w świątecznej paradzie ulicami Wilna do Ostrej Bramy, gdzie przy obrazie Matki Boskiej Ostrobramskiej została odprawiona msza. W paradzie wzięli udział Polacy zarówno z Wileńszczyzny, jak i z Kamieńszczyzny, Laudy, Szawel, Poniewieża, Kiejdan, Wędziagoły, Druskiennik, Jeziorosów, Kłajpedy i Szyłokarczmy. Zaprezentowali się: koła Związku Polaków na Litwie, polskie zespoły, szkoły, harcerze, studenci wileńskiej filii Uniwersytetu w Białymstoku, a także organizacje zawodowe i partie polityczne. Wystąpiło wiele miejscowych polskich zespołów artystycznych, a także Golec uOrkiestra. Wydarzeniem wieńczącym wileńskie uroczystości był koncert w kościele pw. Ducha Świętego w Wilnie, podczas którego odegrano „Nieszpory ludźmierskie” Jana Kantego Pawluśkiewicza.

1 maja 2016 r. w Alei Pamięci Narodowej w Zułowie, miejscu urodzenia Józefa Piłsudskiego, wicemarszałek Maria Koc zasadziła dęby – upamiętniające 1050. rocznicę chrztu Polski oraz rotmistrza Witolda Pileckiego, żołnierza AK, więźnia i organizatora ruchu oporu w Auschwitz-Birkenau, rozstrzelanego w 1948 r., i Żołnierzy Wyklętych. „Na Wileńszczyźnie każda miejscowość, każdy kościół, cmentarz, każdy skrawek ziemi daje świadectwo naszej pięknej polskiej historii. Historii chwalebnej i tragicznej, ale dla nas najpiękniejszej, bo naszej” – powiedziała wicemarszałek podczas uroczystości. Jak zaznaczyła, Zułów jest miejscem szczególnym. Jej zdaniem „trudno wyobrazić sobie lepsze miejsce dla upamiętnienia ważnych wydarzeń i bohaterów tej ziemi, ale również całej Polski”. Wicemarszałek Maria Koc podziękowała też Polakom „za obecność w tym miejscu na Wileńszczyźnie” i za dbanie o historię.

Aleja Pamięci Narodowej w Zułowie powstaje z inicjatywy Związku Polaków na Litwie w odbudowywanej kompozycji pomnikowej według planu z 1937 r. Planowana długość alei to około 300 m. Będą wzdłuż niej rosły dęby upamiętniające ważne wydarzenia i postacie w historii narodu polskiego. Dotychczas posadzono już około 30 dębów, upamiętniających m.in. obrońców Westerplatte, uczestników Powstania Warszawskiego i bitwy pod Monte Cassino, a także ofiary zbrodni katyńskiej i katastrofy lotniczej pod Smoleńskiem. Są dęby poświęcone Janowi Pawłowi II, dowódcy okręgu wileńskiego AK gen. Aleksandrowi Krzyżanowskiemu ps. „Wilk” oraz Andrzejowi Stelmachowskiemu, marszałkowi Senatu I kadencji i wieloletniemu prezesowi Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”.

2 maja 2016 r. delegacja Senatu spotkała się z kierownictwem litewskiego Sejmasu. Omawiano problemy, z którymi od lat borykają się Polacy na Litwie, dotyczące polskiej oświaty, pisowni polskich nazwisk, a także kwestii związanych ze zwrotem ziemi na Wileńszczyźnie. Podczas rozmów z przewodniczącą i wiceprzewodniczącym litewskiego Sejmasu – Loretą Graużiniene i Gediminasem Kirkilasem wicemarszałek Maria Koc podkreśliła, że współpraca z Litwą jest istotna dla Polski. Są dziedziny, w których przebiega ona bardzo dobrze, np. w obszarze bezpieczeństwa, energetyki czy infrastruktury. Jej pogłębienie nie będzie jednak możliwe, jeśli Litwa nie rozwiąże problemów, z jakimi boryka się polska mniejszość narodowa. Chodzi przede wszystkim o pogarszającą się sytuację polskich szkół, brak ustawy o mniejszościach, niechęć do zwrotu znacjonalizowanej ziemi. W tym zakresie Litwa nie przestrzega zapisów traktatu o polsko-litewskiej współpracy i trwa to od lat. To powoduje, że nie można mówić o przełomie w relacjach między naszymi państwami. Przełom może nastąpić tylko wówczas, jeśli będą w pełni respektowane prawa polskiej mniejszości.

Przewodnicząca litewskiego Sejmasu Loreta Graużiniene zadeklarowała, że nadal będzie poszukiwała kompromisowego rozwiązania tych problemów. Wiceprzewodniczący litewskiego Sejmu Gediminas Kirkilas wyraził natomiast nadzieję, że obecna wizyta polskich parlamentarzystów „będzie pewnym przełomem” w stosunkach polsko-litewskich, które uległy ostatnio ochłodzeniu. Senator Waldemar Kraska podkreślił natomiast, że „chcielibyśmy, aby dzisiejszy dzień był tym punktem zwrotnym”. „Obecne stanowisko naszego rządu, naszego parlamentu jest takie, by podtrzymywać dialog, ale by ten dialog przynosił odpowiednie owoce” – zaznaczył senator.

Tego samego dnia delegacja Senatu wzięła też udział w litewskich uroczystościach z okazji 225. rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 maja, które odbyły się w wileńskim Pałacu Władców.

Przy Mauzoleum Matki i Serca Syna na Rossie wicemarszałek Maria Koc i senator Waldemar Kraska złożyli kwiaty w imieniu Senatu.